Choroby stawów to istotny problem w codziennej praktyce weterynaryjnej. Wśród psów jest to jedno z najczęściej występujących schorzeń, które wymaga postawienia dokładnej i trafnej diagnozy. Przyjmuje się, że choroba zwyrodnieniowa stawów dotyczy szacunkowo 20% psów.
Rozpoznanie problemu najczęściej odbywa się w kilku etapach, do których zaliczamy kolejno:
- obraz kliniczny choroby – tu brane są pod uwagę dane uzyskane z wywiadu przeprowadzonego z właścicielem zwierzęcia oraz zaobserwowane objawy kliniczne – najczęściej jest to różnego stopnia kulawizna
- badanie przedmiotowe – wykonywane przez lekarza weterynarii (omacywanie, manipulacja kończyną, odpowiednie testy ortopedyczne)
- badania obrazowe – podstawą jest badanie RTG, ale coraz częściej używanymi procedurami są artroskopia, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny
- badania laboratoryjne – w praktyce zastosowanie ma badanie pobranego płynu stawowego
Choroby stawów możemy podzielić na dwie główne grupy:
- Zapalne
- infekcyjne (np. wywołane przez bakterie, grzyby)
- nieinfekcyjne ( np. reumatoidalne zapalenie stawów)
- Niezapalne (dysplazja, choroba zwyrodnieniowa stawów, uraz, nowotwór)
Na występowanie chorób stawów wpływ mają następujące czynniki:
- Wiek – ryzyko wystąpienia zwyrodnieniowej choroby stawów wzrasta wraz z wiekiem zwierzęcia i sięga ponad 60% u psów powyżej 10 roku życia. Z drugiej strony jest grupa chorób charakterystyczna dla psów rosnących w wieku do roku życia
- Wielkość zwierzęcia – objawy chorobowe pojawiają się najczęściej u dużych, szybko rosnących psów
- Rasa – niektóre rasy psów są szczególnie narażone na wystąpienie objawów chorobowych, są to między innymi owczarek niemiecki, rotweiler, labrador, golden retriever, owczarek szetlandzki
- Urazy – zwiększają ryzyko występowania zmian zwyrodnieniowych
- Otyłość – powoduje zbyt mocne obciążenie stawów i szybszy rozwój choroby
- Nieodpowiednie żywienie
Najczęściej występującymi objawami chorób stawów są:
– kulawizna
– sztywny chód
– trudności w podnoszeniu się
– niechęć do aktywności fizycznej
– wylizywanie stawów
– zmiany w zachowaniu (ospałość, zmniejszony apetyt, popiskiwanie, skomlenie)
Metody leczenia chorób stawów dzielimy na leczenie zachowawcze oraz leczenie operacyjne. Wybór odpowiedniej metody należy do lekarza weterynarii i musi być dokonany po indywidualnej analizie danego przypadku. W leczeniu zachowawczym obowiązuje kilka podstawowych zasad:
- Kontrola masy ciała – utrzymanie właściwej masy ciała może zmniejszyć i opóźnić występowanie klinicznych objawów zwyrodnieniowej choroby stawów oraz zredukować dawkę leków przeciwzapalnych
- Suplementowanie diety – tu istotną rolę odgrywają:
- Kwasy tłuszczowe omega – 3 , które w odpowiedniej dawce wykazują działanie przeciwzapalne
- Substancje chondroprotekcyjne , czyli preparaty chroniące chrząstkę stawową i spowalniające postęp zmian zwyrodnieniowych. Wśród tych substancji najbardziej popularne są:
- Glukozamina i Chondroityna – są podstawowymi składnikami substancji międzykomórkowej tkanki chrzęstnej. Biorą udział w regeneracji chrząstki stawowej, pobudzają syntezę kolagenu, zapobiegają mikrouszkodzeniom chrząstki stawowej
- Kwas hialuronowy – znajduje się w chrząstce i płynie stawowym, decyduje o lepkości płynu stawowego, wykazuje działanie przeciwzapalne
- Wyciąg z czarciego pazura (Harpagophytum procubens) – działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo
- Niesterydowe leki przeciwzapalne – są ważnym elementem terapii. Wykazują efekt przeciwzapalny, przeciwbólowy, przeciwwysiękowy i przeciwgorączkowy. Potencjalnym efektem ubocznym stosowania tych środków jest możliwość wywołania wrzodów żołądka i jelit oraz zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby i nerek
- Rehabilitacja – jej podstawowym celem jest przywrócenie możliwie optymalnego zakresu ruchów w stawie, podniesienie wytrzymałości organizmu.
Profilaktyka chorób stawów opiera się na kilku podstawowych zasadach. Najważniejsze jest utrzymywanie odpowiedniej masy ciała i niedopuszczanie do wystąpienia nadwagi. Istotne jest także zapewnienie zwierzęciu odpowiedniej aktywności fizycznej. Nie mogą to być szczególnie forsujące ćwiczenia, wysiłek musi być zracjonalizowany. W domu pies powinien mieć zapewnione odpowiednie podłoże, należy unikać śliskich podłóg (panele, płytki), ponieważ poruszanie się po śliskiej nawierzchni może spowodować wystąpienie drobnych kontuzji przyczyniających się do rozwoju zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów. Kolejnym elementem jest zapewnienie odpowiedniej diety i suplementowanie opisanych wcześniej substancji chondroprotekcyjnych, poprawiających funkcjonowanie chrząstki stawowej.
Beata Kałasznikow
Lekarz weterynarii
Beata Kałasznikow – lekarz weterynarii. Ukończyła Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Medycyny Weterynaryjnej w 2008 roku. Obecnie w trakcie studiów podyplomowych „Choroby psów i kotów ” na SGGW w Warszawie. Praktykuje od 7 lat, a od 4 lat jest współwłaścicielką Przychodni Weterynaryjnej FUTRZAK w Wejherowie.
